Güroymak (eski adıyla Norşin), Bitlis iline bağlı bir ilçedir. Tarihi, Urartulara kadar uzanan kadim bir geçmişe sahiptir. İşte Güroymak’ın tarihini dönemler halinde detaylı incelemesi:
1. ANTİK DÖNEM: URARTU, PERS VE ROMA HAKİMİYETİ
Urartu Dönemi (MÖ 9-6. Yüzyıl)
- Güroymak ve çevresi, Van Gölü havzasının bir parçası olarak Urartu Krallığı sınırları içindeydi.
- Bölgedeki kale kalıntıları ve sulama sistemleri, Urartuların izlerini taşır.
Pers ve Roma-Bizans Dönemi (MÖ 550 – MS 7. Yüzyıl)
- Pers İmparatorluğu (Ahamenişler) döneminde bölge, Armenia Satraplığı içinde yer aldı.
- Roma ve Bizans döneminde, Sasani-Bizans savaşlarına sahne oldu.
- 7. yüzyılda İslam ordularının bölgeye gelişine kadar Bizans hakimiyetinde kaldı.
2. İSLAMİ DÖNEM VE TÜRK HAKİMİYETİ
Arap Fetihleri ve İslamlaşma (7-10. Yüzyıl)
- Hz. Ömer döneminde (640’lar) İslam orduları bölgeyi fethetti.
- Emevi ve Abbasi dönemlerinde Arap-Bizans sınır mücadeleleri yaşandı.
Selçuklu ve Beylikler Dönemi (11-15. Yüzyıl)
- 1071 Malazgirt Savaşı sonrası Selçuklu hakimiyetine girdi.
- Ahlatşahlar (1100-1207) ve Eyyubîler (1207-1245) döneminde önemli bir yerleşim yeri oldu.
- Moğol istilası (1240’lar) sonrası İlhanlılar ve yerel Kürt beylikleri arasında el değiştirdi.
Osmanlı Dönemi (16-20. Yüzyıl)
- 1534’te Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı topraklarına katıldı.
- Evliya Çelebi, Seyahatname’sinde Norşin adıyla bahsetmiş, Kürt aşiretlerinin yoğun olduğunu belirtmiştir.
- 19. yüzyılda Osmanlı-Rus savaşlarında stratejik önemi arttı.
- I. Dünya Savaşı’nda Rus işgaline uğradı, 1918’de Türk ordusu tarafından kurtarıldı.
3. CUMHURİYET DÖNEMİ VE GÜROYMAK’IN İLÇE OLUŞU
- 1929’da “Norşin” adıyla Bitlis’e bağlı bir nahiye oldu.
- 1936’da ismi Güroymak olarak değiştirildi.
- 1987’de resmen ilçe statüsü kazandı.
- Günümüzde tarım (tütün, şeker pancarı) ve hayvancılıkla geçimini sağlamaktadır.
GÜROYMAK’IN TARİHİ VE KÜLTÜREL MİRASI
1. Norşin Medreseleri
- Osmanlı döneminde önemli bir dini eğitim merkeziydi.
- Kürt alimlerin yetiştiği medreselerle ünlüdür.
2. Tarihi Köprüler ve Kaleler
- Çatalağız Köprüsü gibi Osmanlı dönemi eserleri bulunur.
- Urartu kalelerinin izleri bölgede görülebilir.
3. Geleneksel Norşin Kültürü
- Kürt-İslam kültürünün önemli merkezlerindendir.
- Şeyh Said gibi din alimleri bu bölgede yetişmiştir.